Maro ny zava-mahaliana sy tokony ho fantatra momba ny rohim-boky. Iray amin’ireny ny « ISBN », izay zary ravaky ny boky fotsiny ho an’ny tsy mahalala. Araka ny fanazavan-dRazanajatovo Andrianimerina Hobiana, mpanoratra, kosa anefa, mametraka any amin’ny fenitra tokony harahina ny fisian’io soratra miendrika kisarisary io, eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena. Dinika nifanaovana taminy.
Gazety Taratra (*) : Inona marina moa ity lazaina fa ISBN amin’ny boky ity ?
Razanajatovo Andrianimerina Hobiana (-) : Laharana karapanondro iraisam-pirenen’ny boky ny ISBN. Raha halavaina mantsy ny ISBN dia « International Standard Book Number ». Noho izany, tahaka ny olona tsy manana karapanondro ny boky tsy manana ISBN. Ny boky misy ISBN no araka ny fenitra. Any amin’ny firenena hafa, tsy afaka manao ilay fametrahana ara-dalàna eo anivon’ny fanjakana na ny « Dépôt Légal », izay tsy maintsy hatao mialoha ny fanapariahana, raha tsy misy ISBN ny boky. Eto amintsika, maro no tsy manao « DL » akory fa manonta boky “eny amin’ny sisiny” dia mivarotra. Raha sokajiana araka ny lalàna velona dia fanapariahana tsy nahazoan-dalana sahala amin’ny tirakita ihany izy ireny. Ao kosa ireo manao « DL » ihany eny anivon’ny minisitera misahana izany, fa na tsy misy ISBN aza ilay boky havoaka dia tsy mbola sarotiny ny fitondram-panjakana.
* Tahaka ny inona ny endriky ny ISBN eo amin’ny boky sy ny hevitra fonosiny?
– Matetika ao ivohon’ny boky no misy azy io. Ery amin’ny fanambanin’ny takila ery. Tarehimarika miisa 13, ary mielanelana tsipi-panohizana na fihatahana kely. Ohatra ao ivohon’ny boky « Ohabolana kolo saina ho an’ny ankizy » misy fehezan-tsipika (code barres) sy soratra hoe: ISBN : 978-2-490272-13-6. Misy dikany avokoa ireo vondron-tarehimarika 5 ireo. 1) Ny 978- na 979- manambara fa boky io vokatra io fa tsy gazety na revio. ISSN manko ny azy ireny fa tsy ISBN. 2) Ny isa -2- manondro ny vondrom-paritra na firenena nakana ilay ISBN. Ny eto Madagasikara dia ny vondrom-paritra miteny sy mampiasa ny teny frantsay no angatahana azy io ka tarehimarika “2” no manondro izany tahaka ireo boky mivoaka any Frantsa. 3) Ny -490272- laharam-pamantarana ny mpamoaka boky ao amin’ilay vondrom-paritra. “Editeur” no ambara eto fa tsy “imprimeur”. Eto izao dia ny laharan’ny Editions Jeunes Malgaches namoaka io boky io no natao ohatra. 4) Ny -13- indray laharan’ilay boky nivoaka tao amin’ilay mpamoaka boky. Izany hoe, boky faha-13 navoaka amin’ny iray andiany aminy izany ny « Ohabolana Kolo saina ho an’ny Ankizy ». Tsara homarihina fa rehefa lany ny isana karazana boky novinavinaina havoaka dia mahazo laharana vaovao indray ny trano mpamoaka boky. Tao alohan’io boky noraisina ho ohatra io, efa namoaka boky maro io trano famoaham-boky io ka rehefa tonga 100 ny isany, nomena laharana vaovao indray satria tapitra ny fetra. 5) Ny tarehimarika farany -6, isa fanamarinana ara-teknolojia antsoina hoe “digital code”. Tsy maintsy isa tokana 0 hatramin’ny 9 izy io. Tsara anefa ny mahay mikajy azy io satria raha misy mpanao boky “eny amin’ny sisiny” alaim-panahy hisoloky sy hametrapetraka isa fahatany fotsiny hatao ISBN, dia mety ho hita hoe diso (soloky) ilay izy rehefa kajiana.
* Aiza no hakana ny ISBN ho an’ny eto Madagasikara?
– Any amin’ny sampana mpiandraikitra isaky ny vondrom-paritra na firenena misy ilay trano mpamoaka boky. Ny an’i Madagasikara dia matetika no any amin’ny AFNIL, noho izy anatin’ny vondrom-paritra miteny frantsay. Andoavam-bola ny fakàna azy io fa tsy maimaimpoana. Ny mpamoaka boky no miandraikitra azy io fa tsy misy hisahirananao mpanoratra raha mamoaka boky amina éditeur ara-dalàna. Maro ankehitriny no mitonona ho edisiona ary manoratra izany eo amin’ny boky mihitsy fa vitsy no tena ara-dalàna. Tokony hisy ny tosika hanampiana azy ireny hiditra amin’ny ara-dalàna sy ho matihanina kokoa, hahafahany mangataka ISBN satria raha tsy misy azy ireny aza dia ho sahirana ny ankamaroan’ny mpanoratra amin’ny famoahana boky. Tsy mahazo mangataka ISBN ny mpanonta boky na ireo “imprimerie” goavana aza. Mahazo mangataka azy io ny mpanoratra raha hanao « autoedition », na ny “mpamoaka boky tenany” fa tsy mandalo trano mpamoaka boky matihanina. Misy dingana vitsivitsy ny fangatahana izany, na azo atao koa ny mifampiraharaha amina mpanelanelana ao amin’ny tambanjotran-tserasera (internet) tahaka ny Librinova, ohatra. Andoavam-bola hatrany izy io.
Nitafa : HaRy Razafindrakoto
French