76 taona ny tolom-panavotana, nitakiana ny fahafahana teo ambany ziogan’ ny mpanjanaka. Nizaka ny mafy ny malagasy ny taona 1947. Mitantara ny niainany izany i Dada Randrianasolo. bekotro maro olatra.
Tao anatin’ny fangirifiriana tanteraka no niain’ireo mpiady Tia Tanindrazana, tsy nanaiky nilavo lefona teo ambany vahohon’ny Frantsay tamin’ny fotoana nipoahan’ny “Raharaha 1947”. Iray amin’ireo raiamandreny nijoro vavolombelona ny niainany ny zava-nisy tao Moramanga Randrianasolo, 95 taona. Ankanga sisa nanamborana, anisan’ireo bekotro maroholatra sisa tsy maty.
Araka ny fitantarany, avy ao Ambatomanga, distrikan’i Manjakandriana izy. Nahita ny zava-niseho, nataon’ireo miaramila senegaly nandripaka ny Malagasy tamin’izany. “Tovolahy 19 taona aho tamin’izany, mpikarama mitaona entan’olona. Mandeha an-tongotra mitondra enta-madinika. Izay ny asako tao Moramanga”.
Alakamisy tamin’izay, nipoaka ny raharaha Moramanga. Nilaza tamin’ny mpampiasa azy izy fa hody sao maty. “Handeha hody aho na tsy omenao karama aza sao maty aty. Tsy maninona izany fa afaka mody ianao kanjo hoy ny mpampiasa. Nirefodrefotra ny basy tao an-tampon’ny tsena Sabotsy Moramanga. Izahay nipetraka tao Ambaniatsimo”, araka ny fitantarany. “Nirefodrefotra tsy nifandrenesana ny basin’ny miaramila tao an-tampon-tanànan’i Moramanga. Nihorohoro tanteraka ny mponina. Tao ireo nandeha niafina tany anaty ala, tao ireo nihidy an-trano kanefa norarafan’ny miaramila tifitra avy any ivelany”, hoy hatrany izy. Nambaran-dRandrianasolo fa nandeha an-tongotra izy nandeha nody niainga avy ao Moramanga nihazo an’i Manjakandriana. Betsimisaraka no nitarika azy ka tany anaty ala ny lalana fa tsy sahy nandeha namaky lalan’ny fiara tamin’izany. Amin’ny alina ihany no mahazo mandeha fa tsy amin’ny atoandro noho ny tahotra ireo miaramila.
Famaky kely sy kibay
Nilaza i Dada Randrianasolo fa saika maty mihitsy. “Nahafaly aloha tonga amin’ny tanjona niriany ireo mpitolona tamin’izany dia ny fahazoana ny Fahaleovantena. Azo ny Fahaleovantena ny taona 1960”, hoy izy. “Manana Fahaleovantena i Madagasikara saingy mbola lavitra izany satria ara-batana, mahaleo tena isika fa ara-tsaina, tena mbola lavitra izany. Mbola miankin-doha amin’ny vazaha fotsy hoditra isika na ara-tsaina na ara-pahaizana. Na inona na inona ataontsika dia ny vazaha no mitondra ny fiainantsika”, hoy hatrany izy.
Ny atao hoe Fahaleovantena, tsy voageja na amina inona na inona na ara-tsaina izany na ara-toekarena, araka ny famaritana nomeny manoloana ny zava-misy iainan’ny firenena amin’izao fotoana izao. Niezaka ireo mpiady Tia Tanindrazana tamin’izany nanohitra ny vazaha. “Tsy nisy basy anefa fa famakikely niaraka tamin’ny kibay no nentina nanoherana ny basy nampiasain’ny vazaha tamin’izany”, raha ny fitantarany.
Raha ny tarehimarika nomeny, nisy 60 mianadahy izy ireo mpikambana tao amin’ny Bekotro maro olatra saingy efa eo amin’ny 40 eo sisa izy ireo, ankehitriny. Nitondrany fanazavana manokana koa ny momba ny tifitra variraraka tanaty Wagon, tao Moramanga. “Raha ny tantara henoko, avy any Ambatondrazaka ireo olona ireo no nentina niakatra tao Moramanga ka natsofoka tao anaty wagon ka norarafana tamin’ny tifitra varariraraka”, hoy izy.
Nangonin’i
Jean Claude/Fanou
Nosokafana tamin’ny fomba ofisialy teny Anosy, omaly, ny hetsika faha 76 taona ny fahatsiarovana ny tolom-panafahana. Nitarika izany ny minisitry ny Fiarovam-pirenena, ny Jly Rakotoarijaona Josoa niaraka tamin’ny Sekreteram-panjakana, ny Jly Serge Gellé notronin’ireo olo-manan-kaja maro. Tsy eto an-drenivohitra ihany ny hetsika fa manerana ny Nosy fa hanana ny mampiavaka azy koa ny ao Manakara. Lohahevitra amin’ity taom-pankalazana ity ny hoe : “Tolom-panafahana, firaisan-kina ho an’ny fitiavan-tanindrazana”.
French